Polonez, taniec polski został wpisany 5 grudnia 2023 roku na listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. To szósta polska tradycja w tym zestawieniu.
Nazwa polskiego tańca narodowego, „najbardziej polskiego z polskich tańców”, jest z pochodzenia francuska. POLONEZ to spolszczona postać francuskiego przymiotnika polonaise [poloNEZ], będącego częścią utworzonej na początku XIX w. francuskiej nazwy tego tańca: danse polonaise, czyli dosłownie 'taniec polski’.
Polonez to taniec grupowy o podniosłym, a jednocześnie radosnym charakterze. Uczestnicy tańczą w parach, które jedna za drugą maszerują w rytmie tworząc korowód. Na dworach królów polskich polonez stanowił element ceremoniału dworskiego jako parada szlachty przed monarchą. Rodowód Poloneza sięga XVI wieku, był wówczas zwany „chodzonym” zaś pod nazwą polonez znany jest od XVIII wieku.
Polonez przetrwał mroczne zawirowania historii Polski, nie zapomniano o nim w trakcie zaborów, kiedy to zachowanie polskości było zadaniem niełatwym, ale priorytetowym.
Jest on stałym elementem kultury polskiej, tańczony podczas ważnych uroczystości, dziś głownie przez młodzież, która dostojnym Polonezem rozpoczyna maturalne bale.
„Poloneza czas zacząć. – Podkomorzy rusza
I z lekka zarzuciwszy wyloty kontusza,
I wąsa podkręcając, podał rękę Zosi
I skłoniwszy się grzecznie, w pierwszą parę prosi.”
Fragment epopei narodowej, XII księgi Pana Tadeusza, A. Mickiewicza.
